(Bijna) alle energie komt van de Zon: 1360 Watt/m**2
Drie concurrenten:  
- Geothermisch:  0.004 %
- Getijden:      0.0005 %
- Inslagen:      0.00000004 %

Zonder Zon geen leven



Broeikaseffect:
Venus: factor 1.74  veel te heet
Aarde: factor 1.16
Mars: factor 1.10 veel te koud

Broeikasgassen:
CO2, H2O, NH3, CH4, CFL's ...


Bewoonbare Zone Zonnestelsel ruwweg tussen 0.75 en 1.25 afstand
Aarde-Zon




CONDITIES:


Venus:

Zwaartekracht 0.9
Temperatuur 300 Celsius
Luchtdruk 90 bar
Atmosfeer: bijna geheel CO2
Motregen van Zwavelzuur
3-4 miljard jaar geleden als de Aarde, daarna
zeer sterk broeikaseffect.
Actief vulkanisme vernieuwt oppervlak, laatste keer
150 miljoen jaar geleden?
Is er ooit leven op Venus geweest, en daarna verdwenen??

Mars:

Zwaartekracht 0.4
Temperatuur -35 Celsius
Luchtdruk 0.01 bar
Atmosfeer: bijna geheel CO2
Absolute vochtigheid: nul
Relatieve vochtigheid: 100%
Woestijn met supergeoxideerde (extra O atoom) bodem.
Reusachtige vulkanen en breukzones
Fossiele stroombeddingen??
Reservoir van water-ijs op Noordpool
Permafrost?

Vroeger:
Dichtere atmosfeer ?
Iets hogere temperastuur ?
Vloeibaar water ? Niet de laatste paar miljard jaar ...
Is er op Mars leven geweest? Zijn er fossielen? 

Aan het marsoppervlak geen leven, want:
- atmosfeer in chemisch (thermodynamisch) evenwicht
- bodem oxiderend (giftigvoor organismen!)
- bombardement met UV straling en kosmische straling uit de ruimte

Is er onder grond leven ???



Europa (maan van Jupiter):

Zwaartekracht 0.13
Temperatuur -173 Celsius
Luchtdruk 0 bar
Atmosfeer: geen
Reusachtige kruiende ijsschotsen
Oceaan van 'vuil' water
Inwendige warm door getijdewerking met Jupier en maan Io

Is er leven in de oceaan??
Energiestroom uit inwendige aanwezig, maar heel gering.



Titan (maan van Saturnus):

Zwaartekracht 0.14
Temperatuur -179 Celsius
Luchtdruk 1.5 bar
Atmosfeer: grotendeels N2, beetje Ar, CH4

Oranje wolken: complexe moleculen `smog'Absolute vochtigheid: nul
Waterijs zo hard als graniet.
Meren, regen van methaan (CH4)

Superijskast, prebiotisch laboratorium
geschikt voor onderzoek naar ontstaan van leven op Aarde
ongeschikt voor bestaan van leven.



Samenvatting voorkomen van leven in het zonnestelsel:



Plaats		   Vroeger		Nu


Venus		     ??			nee

Aarde		     ja			ja

Mars		      ?			?

Europa		     ???	       ???	

Titan		     nee	        nee